ورق قلع اندود یا تین پلیت، یکی از ورق‌هایی است که نسبت به ورق گالوانیزه ضخامت کمتری دارد و به عنوان پوشش در بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود. فلز قلع به عنوان پوشش بر روی ورق‌های فولادی استفاده می‌شود و ایجاد خاصیت مقاومت به خوردگی و زنگ‌زدگی در ورق فولادی را تضمین می‌کند. این مقاله به معرفی ورق قلع اندود و بررسی انواع آن و ویژگی‌های خاص آن می‌پردازد.
تین پلیت یا ورق قلع اندود به دلیل خاصیت مقاومت به خوردگی و اکسیداسیون در شرایط خورنده و مرطوب، مناسب برای بسته‌بندی فلزی مواد غذایی می‌باشد. انعطاف‌پذیری بالا و ضخامت کم، این محصول را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بسته‌بندی فلزی محصولات غذایی تبدیل کرده است.
آیا ورق قلع اندود را می شناسید؟
فلز قلع، یک فلز سبک با نقطه ذوب پایین است و به‌ندرت به عنوان فلز خالص استفاده می‌شود. این فلز مقاومت خوبی در برابر اسیدها و بازهای ضعیف دارد و در معرض آب حاوی کربنات‌ها، به‌طور کمی خوردگی می‌کند. مقاومت به خوردگی در مجاورت با خاک نیز بالا بوده و در این شرایط به‌صورت کمی خوردگی ممکن است. این فلز لحیم‌پذیری خوبی دارد و با فلزات دیگر ترکیب شده و به‌عنوان آلیاژها با خواص متنوعی شناخته می‌شود. خصوصیات انعطاف‌پذیری و چکش‌خواری نیز از خصوصیات این فلز است.
ورق تین پلیت، نوعی ورق روغنی (نورد سرد) است که در طی فرآیند پوشش‌دهی، لایه‌های مختلفی از فلز قلع بر روی هر دو سطح داخلی و خارجی آن ایجاد می‌شود. سپس سطح نهایی با لایه نازکی از فلز کروم جهت محافظت پوشش داده می‌شود. ورق تین پلیت عمدتاً ورق فولادی کم کربن با ضخامت بین ۰/۵ تا ۰/۱ میلی‌متر است و روکش قلع در بازه ۲/۸ تا ۱/۷ گرم در مترمربع (معادل ضخامت ۰/۴ تا ۲/۵ میکرومتر) روی هر سطح آن وجود دارد. قیمت ورق قلع اندود به ویژگی‌هایی مانند ضخامت قلع، نوع فرآیند تولید و کیفیت وابسته است.
نحوه ی تولید ورق قلع اندود
در آغاز، نگرانی اصلی تولید ورق قلع اندود، حفظ بهداشت مواد غذایی بود. در قرون گذشته، مواد غذایی با روش‌های سنتی و محدودیت در نگهداری مورد استفاده قرار می‌گرفت. با آغاز انقلاب صنعتی در اروپا به ویژه در دوره جنگ‌های ناپلئون بناپارت، نیاز به حمل مواد غذایی آماده برای سربازان افزایش یافت. این نیاز منجر به ایجاد روش‌های نگهداری طولانی‌مدت مواد غذایی، به‌خصوص در ظروف فلزی مقاوم به خوردگی شد. این فرآیند ابتکاری در فرانسه بود که به استفاده از مواد غذایی کنسرو شده با ظروف فلزی مناسب و غیرسمی منجر شد و این ابتکارات باعث به‌وجودآمدن ورق قلع اندود شد.
ورق قلع اندود از چه زمانی مورد استفاده قرار قرار گرفته است؟
تولید ورق قلع اندود از ۱۳۵۷ در آلمان آغاز شد. اولین ورق سفید (تین پلیت) در انگلیس در سال ۱۶۶۵ تولید شد. نیکلاس، در سال ۱۸۰۴ میلادی در فرانسه، به اجرای ایده استفاده از ظروف آهنی برای نگهداری از مواد غذایی موفق شد و اولین کنسرواسیون را انجام داد. ورق قلع اندود در این شیوه برای ساخت ظروف بهره گرفته شد. پس از آن، با ایده‌های پیشرفته‌تر، مانند قوطی‌های فلزی غیرقابل نفوذ که توسط پیتر دورانت ساخته شدند، صنعت مواد غذایی به شکل امروزی خود تکامل یافت. خصوصیات منحصر به فرد ورق قلع اندود باعث شد که در صنایع مختلف از جمله مواد غذایی و ساخت و ساز استفاده گسترده‌ای داشته باشد.
خط تولید ورق قلع اندود برای تولید ورق از دو روش غوطه‌وری و الکترولیت استفاده می‌کند. در روش غوطه‌وری، ورق‌های تولید شده دارای ضخامت قلع زیاد و یکسان در دو طرف هستند. اما در روش الکترولیت، این ورق‌ها می‌توانند ضخامت متفاوت یا یکسانی در دو طرف داشته باشند. از روش قلع اندود در شرکت فولاد مبارکه استفاده می‌شود ماده اولیه برای تولید تین پلیت در هر دو روش، ورق فولادی است. ورق فولادی تین پلیت از سطح به داخل به ترتیب شامل لایه‌های مختلفی است. این لایه ها به صورت زیر طبقه شده اند:
لایه روغنی
لایه روغنی در بیرونی‌ترین سطح ورق قلع اندود قرار دارد و هدف از این لایه جلوگیری از چسبندگی سطوح به یکدیگر است. این لایه همچنین مقاومت به خوردگی ورق را بالا برده و در صورت استفاده از لایه محافظ ثانویه، به چسبندگی آن کمک می‌کند. روغن مورد استفاده در این لایه معمولا از نوع دی اکتیل سباسات یا استیل تری بوتیل سیترات است تا برای سلامتی انسان بی‌ضرر باشد.
لایه غیر فعال شده جلوی به‌وجودآمدن و گسترش اکسید قلع در سطح ورق را می‌گیرد فلز کروم ،اکسید کروم و اکسید کروم هیدراته جزو این لایه پوششی هستند.
لایه قلع
لایه قلع در ورق قلع اندود شامل لایه آلیاژ قلع و آهن است، که بین سطح فولاد و قلع خالص ایجاد می‌شود. هدف اصلی این لایه، نگهداری قلع خالص بر روی ورق فولادی است. مهمترین روش تولید تین پلیت کردن این ورق‌ها، روش الکترولیت است که از سال ۱۹۳۴ میلادی در انگلیس مورد استفاده قرار گرفت. در این روش، ورق پس از عبور از حوضچه‌های الکترولیتی و شستشو با آب، وارد حوضچه‌های محتوی محلول الکترولیت شده و طی پنج مرحله، به عنوان آند با استفاده از شمش خالص قلع و به عنوان کاتد با استفاده از ورق، پوشش قلع در هر دو سطح ورق اعمال می‌شود.
پس از پوشش‌دهی قلع ورق در حوضچه‌های الکترولیتی و مراحل سرد شدن، ورق به کوره‌ی مافل منتقل شده و به درجه حرارتی بالا گرم می‌شود. سپس در حوضچه‌ای سریعاً سرد می‌شود. در مرحله بعدی، لایه‌ای از فلز کروم بر روی سطح ورق رسوب داده می‌شود تا از اکسیداسیون سطحی جلوگیری کند. پس از اتمام مراحل خنک‌سازی و انجام بررسی‌های کنترل کیفی، محصول نهایی بسته‌بندی شده و وارد بازار می‌شود.
استانداردهای معتبر بین‌المللی برای تولید ورق قلع اندود شامل:
- استانداردهای بین‌المللی ISO
- استاندارد اروپایی EN برای ورق قلع اندود الکترولیتی
- استانداردهای امریکایی
هرکدام از این استانداردها در موارد مختلفی مانند تولید ورق قلع اندود با استفاده از روش‌های مختلف و بر اساس نیازهای خاص مصرف می‌شوند. با شناخت این استانداردها، شما میتوانید از تفاوت‌ها و مشخصات هر نوع ورق باخبر شوید و انتخاب مناسبی برای نیازهای خود داشته باشید.
آیا الزامات استانداردها برای تولید ورق قلع اندود می‌دانید؟
برای تولیدات قلع ورق سیاه یکبار نورد شده، از استاندارد ASTM A 623-02 استفاده می‌شود.
برای تولیدات قلع ورق قلع اندود الکترولیتیک دوبار نورد شده، استاندارد A 626M-98 ASTM/626 به کار می‌رود.
الزامات ایجاد یکنواختی ضخامت و پوشش در نقاط مختلف طولی و عرضی ورق، جلوگیری از کمانش در لبه ورق، خارج از گونیا نبودن و همپوشانی دقیق در نقاط جوشکاری می باشند
این الزامات به منظور اطمینان از کیفیت و توانایی ورق در مواجهه با شرایط مختلف مصرف در صنایع مختلف اعمال می‌شوند.
همچنین ضخامت ماده باید مطابق با استانداردهای زیر تایید شود: انحراف از ضخامت اندازه‌گیری شده در مرکز خط نوار نباید از ۵ درصد باشد انحراف ضخامت اندازه‌گیری در هر نقطه بین ۵تا ۸ درصد در نظر گرفته شود وضخامت اسمی آن بیشتر از ۲ درصد نباشد
آیا کاربرد های تین پلت را می‌شناسید؟
تین پلیت یا ورق قلع اندود به دلیل ویژگی‌ها و مشخصات آن در بخش‌های مختلف صنعت کاربردهای گوناگونی دارد. این ورق‌ها با خاصیت مقاومت به خوردگی و اکسیداسیون، در شرایط خورنده و مرطوب به کار می‌روند. انعطاف‌پذیری بالا و ضخامت کم آن، این محصول را به گزینه ایده‌آل برای بسته‌بندی فلزی مواد غذایی تبدیل کرده است. کاربردهای آن شامل:
بسته‌بندی مواد غذایی به ویژه محصولات دریایی و خوراکی‌های حاوی اسیدهای غذایی
صنایع کنسروسازی به منظور حفظ و نگهداری مواد غذایی
صنایع کنسروسازی به منظور حفظ و نگهداری مواد غذایی
بسته‌بندی محصولات دارویی و آرایشی به دلیل مقاومت به شرایط محیطی
کاربردهای در ساخت قطعات برقی و الکترونیکی به دلیل خواص الکتریکی و مقاومت در برابر خوردگی
استفاده در صنعت خودروسازی به عنوان بخش‌های مقاوم در برابر شرایط جوی و محیطی
صنعت ساخت و ساز:
برای فاصله نگهدارها برای شیشه‌اندازی دو جداره، نرده‌های سقف کاذب، بازتابنده‌های نور، پرده‌های رادیاتور، شیرهای تقویت شده، درپوش بام و پوشش برای نمای صنعتی و تجاری و همچنین لوازم جانبی ساختمان.
لوازم منزل: مانند قالب کیک و اسپری‌ها.
تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی:
انواع باتری ها در وسایل الکترونیکی و الکتریکی متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد
تجهیزات فیلم و عکاسی:
استفاده در ساخت فیلم عکاسی و روکش محافظتی برای کابل فیبر نوری.
این محصول به عنوان یک جزء مهم در صنایع مختلف به دلیل مقاومت به خوردگی، انعطاف‌پذیری و کاربردهای گسترده‌ای که ارائه می‌دهد، به عنوان یک گزینه محبوب شناخته می‌شود.
سخن آخر
ورق‌های قلع اندود به دلیل ویژگی‌های مناسب، در صنایع مختلف کاربرد دارند. امروزه، کاربرد اصلی آن در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی است که در رقابت با فلز آلومینیوم به دلیل وزن سبک و قیمت مناسب، مورد توجه قرار گرفته است. انتخاب و استفاده از ورق قلع اندود باید با توجه به نیازها و استانداردهای مربوط به مورد کاربرد مدنظر انجام شود. مطمئن شدن از تطابق با استانداردها و داشتن کیفیت سطحی و مکانیکی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است تا به کارایی و عمر طولانی محصول کمک شود.
وبه خاطر موضوعات که در قسمت بالا بحث شد اگر قصد خرید فلز قلع اندود را دارید میتوانید از کارشناسان خبره فرا آهن زنده رود کمک بگیرید.
