تخصص‌داران، قادر به ساخت یک ورق کاملاً متشکل از قلع نمی‌باشند. خاصیت‌های شیمیایی منحصربه‌فرد فلز قلع، امکان ساخت چنین ورقی را ندارد. این موضوع باعث می‌شود که قلع به عنوان یک لایه رویین یا به عنوان جزءی از ترکیبات آلیاژی در ساختار ورق‌های فلزی به کار گرفته شود. در این نوشتار، هدف ما ابتدا معرفی ورق فلزی حاوی قلع است و سپس به بررسی ویژگی‌ها و جزئیات تکمیلی آن می‌پردازیم.
تعریف ورق قلعاندود چیست؟
ورق قلعاندود که به نام‌های دیگری همچون “تین پلیت” یا “ورق قلع” نیز شناخته می‌شود، خود ویژگی‌ها و خصوصیات خاصی دارد. این نوع ورق در اصطلاحات فنی به عنوان “تین پلیت” یا “ورق قلع” شناخته می‌شود. از نظر خصوصیات، ورق قلعاندود شباهت‌های زیادی با ورق روی‌اندود یا گالوانیزه دارد، با این حال، یک تفاوت اساسی وجود دارد که این دو نوع ورق را از یکدیگر متمایز می‌کند: ورق قلعاندود با پوشش قلع ساخته می‌شود درحالی که ورق گالوانیزه دارای پوشش روی است.
قلع به دلیل ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خود، خصوصیات متنوعی را به ورق‌های فلزی می‌بخشد. به گونه‌ای که با استفاده از پوشش قلع، بسیاری از مشکلات و نقاط ضعف ورق‌های فولادی برطرف می‌شود. لازم به ذکر است که برای استفاده از قلع در تولید محصولات فلزی، حتماً باید از شیوه‌ی آلیاژسازی استفاده شود و امکان تولید ورق تنها با استفاده از عنصر قلع وجود ندارد.
ویژگی‌های ورق قلعاندود چیستند؟
ورق قلعاندود بهبود مشخصه‌های چکش‌خواری، جوش‌پذیری، و خم‌کاری ورق‌های فولادی را ارتقاء می‌بخشد. این نوع ورق به طور قابل توجهی بدون ایجاد هیچ پارگی در سطح خود، کشیده می‌شود. ویژگی‌های دیگر ورق قلعاندود به شرح زیر می‌باشند:
1. ضخامت یکنواخت سطح ورق: سطح ورق قلعاندود دارای ضخامت یکنواختی است که به تسهیل در فرآیند‌های مختلف تولید و کاربردهای مختلف فلزی کمک می‌کند.
2. پیش‌گیری از فرسایش زودهنگام: ورق قلعاندود دارای ویژگی‌هایی است که از فرسایش زودهنگام جلوگیری می‌کند و در نتیجه، عمر مفید آن افزایش می‌یابد.
3. ظاهر صیقلی، درخشان و زیبا: با ظاهر صیقلی و درخشان، ورق قلعاندود به پروژه‌ها زیبا و جذابیت افزوده و استفاده از آن در امور ظاهری بسیار موثر است.
4. قابلیت رنگ‌کاری مطلوب و پذیرفتنی: این نوع ورق امکان رنگ‌کاری به شیوه‌های مختلف را فراهم می‌کند و رنگ‌ها را با کیفیت و قابلیت پذیرش بالا اعمال می‌کند.
5. قابلیت مطلوب در لحیم‌کاری ورق: ورق قلعاندود از نظر لحیم‌کاری نیز دارای ویژگی‌های مطلوبی است که اجازه می‌دهد در فرآیند لحیم‌کاری به خوبی عمل کند.
ابعاد ورق قلعاندود
ابعاد ورق قلعاندود از یک سطح فولادی و یک لایه میکرونی از قلع تشکیل یافته است. این جنبه در ضخامت ورق قلع اهمیت زیادی دارد. ضخامت ورق قلعاندود در حدود 0.13 تا 0.50 میلی‌متر قرار دارد. ابعاد و سایز این ورق معمولاً به دو شکل فابریک (استاندارد) و سفارشی تولید می‌شوند.
وزن ورق قلع نسبت به ضخامت و ابعاد آن متغیر است. ابعاد ورق قلعاندود در یک بازه خاص محدود شده و این ورق با مواد کمتر و سبک‌تری تولید می‌شود. بنابراین، می‌توان اظهار نمود که ورق قلع نسبت به دیگر ورق‌های فولادی ضد زنگ، وزن کمتری دارد.
پیشنهاد سایت : دستگاه نورد ورق چیست؟
کاربرد ورق قلعاندود
کاربردهای ورق قلع به ویژگی‌های فنی، مکانیکی، و شیمیایی این ماده مرتبط است و یکی از ویژگی‌های برجسته آن، مقاومت در برابر خوردگی و اکسید آهن است. در حقیقت، این ورق توانسته است ضعف موجود در مقاومت به زنگ‌زدگی که در فلزات آهنی و فولادی وجود دارد، را به خوبی پوشش دهد.
کاربردهای متنوع و دقیق ورق قلع عبارتند از:
1. حفاظت از مواد غذایی: ورق قلعاندود به عنوان یک جزء مؤثر در تولید قوطی‌های کنسرو یا قوطی روغن جامد به‌کار می‌رود، با هدف حفظ و محافظت از مواد غذایی.
2. ساخت قابلمه و ماهیتابه: در صنعت پخت‌و‌پز، ورق قلعاندود به عنوان ماده‌ای با کاربرد بسیار مطلوب در تولید انواع قابلمه و ماهیتابه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. استفاده در صنعت الکترونیک: از این ورق برای ساخت انواع بُردها و قطعات الکترونیکی، ساخته شده یا طراحی شده تخصصی یا عمومی استفاده می‌شود.
4. استفاده در صنعت خودرو: ورق قلعاندود به‌عنوان یکی از ورق‌های فولادی مهم و پُرکاربرد در ساخت قطعات خاصی از اتومبیل استفاده می‌شود.
5. استفاده در ساختمان‌ها: در تولید مقاطع فولادی مورد استفاده در ساختمان، ورق قلع برای کاربردهای نوین و بهینه به کار می‌رود.
انواع ورق قلع
ورق‌های فولادی به تفکیک‌های مختلف، از جمله نوع آلیاژ مورد استفاده یا معیارهای دیگر، به انواع متعددی تقسیم می‌شوند. تقسیم‌بندی رایج‌ترین ورق قلع، به توجه به میزان سختی یا نرمی آن انجام می‌شود. در ادامه، انواع مختلف این ورق را بر اساس سطوح سختی معرفی می‌نماییم:
1. تمپر 2 (با درجه سختی «نرم»): این نوع ورق قلع برخی از ویژگی‌های نرمی را به خوبی حفظ می‌کند و به‌طور کلی برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت ویژه در برابر فشار نیستند، مناسب است.
2. تمپر 3 (با درجه سختی «معمولی»): ورق تمپر 3 دارای سختی متوسط بوده و برای کاربردهایی که نیاز به تعادل بین مقاومت و انعطاف پذیری دارند، مناسب است.
3. تمپر 4 (با درجه سختی «سخت»): این نوع ورق قلع دارای سختی بالاست و برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت بیشتر در برابر فشار و سایش دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استانداردهای ورق قلعاندود: چه عواملی مورد توجه قرار می‌گیرند؟
ورق‌های فولادی، هر کدام بر اساس یک استاندارد فولادی مشخص، تولید می‌شوند. در این بخش، به مرور معروف‌ترین استانداردهای ورق قلع اندود می‌پردازیم:
1. استاندارد الکترولیتیک ASTM A 630-98:
– برای تعیین وزن پوشش قلع در انواع ورق قلعاندود، از شیوه‌های آزمایش استاندارد الکترولیتیک ASTM A 630-98 استفاده می‌شود.
2. استاندارد 626/A 626M-98 ASTM:
– ورق‌های قلعاندود الکترولیتیک، که با فرآیند نورد تولید می‌شوند، به استاندارد 626/A 626M-98 ASTM تطابق دارند.
3. استاندارد ASTM A 623-02:
– ورق‌های قلعاندود بر پایه‌ی ورق سیاه برای ملزومات عمومی، مطابق با استاندارد ASTM A 623-02 تولید می‌شوند.
4. استاندارد ASTM A 657M-98a:
– ورق‌های قلعاندود بر پایه‌ی ورق سیاه با پوشش الکترولیتیک کروم و با یک یا دو بار نورد، مطابق با استاندارد ASTM A 657M-98a تولید می‌شوند.
5. استاندارد متریک ASTM 623M-02:
– ورق‌های قلعاندود استاندارد برای تولید انواع ملزومات عمومی، بر مبنای استاندارد متریک ASTM 623M-02 تولید می‌شوند.
6. استاندارد DIN EN114010.96:
– تسمه‌ی سرد فولادی رول‌شده، با مشخصات فنی و استاندارد DIN EN114010.96 تولید می‌شود.
7. استاندارد و مشخصات فنی DIN EN 10 139 12.97:
– تسمه‌ی سرد فولادی رول‌شده بدون هیچ پوششی، برای انجام فرآیند فرم‌دهی سرد با استاندارد و مشخصات فنی DIN EN 10 139 12.97 تولید می‌شود.
هر یک از این استانداردها جزئیات دقیق فنی و شیمیایی ورق را مشخص کرده‌اند، تا تولیدکنندگان ورق قلعاندود دقیقاً بدانند که محصول باید به چه شکلی و با چه فرآیندی تولید شود.
آشنایی با ویژگی‌های دیگر ورق قلع اندود
ورق قلع اندود، به علاوه ویژگی‌های فنی و ظاهری اشاره شده، سه خصوصیت برجسته دیگر نیز داراست که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته می‌شود:
1. بازه مکانیکی گسترده:
– ورق قلعاندود، برخلاف بسیاری از ورق‌های فولادی دیگر، گستره تولید گسترده‌ای بر اساس مشخصات مکانیکی متفاوت دارد. به عنوان مثال، ورق قلعاندود از نظر ضخامت در سه نوع متنوع و از نظر پرداخت در پنج ظاهر متفاوت، قابل عرضه است.
2. کاهش آلودگی محیطی:
– ورق قلعاندود، در معرض طبیعت قرار گرفته، با واکنش‌های اُکسیداسیون به چرخه طبیعت بازمی‌گردد. به دلیل این خاصیت، متخصصان تاکید دارند که ورق قلعاندود، آلودگی کمتری نسبت به ورق‌های فولادی دیگر دارد و به همین دلیل، انتخابی سازگار با سلامت اکوسیستم کره‌ی زمین می‌باشد.
3. بازیافت آسوده:
– این ویژگی به حدی مرتبط با همه ورق‌های فولادی است. به دلیل قابلیت جذب مغناطیسی مطلوب آهن، آسانی جداشدن از زباله‌های گسترده و بازیافت به چرخه می‌انجامد. باید گفت که تا 80 درصد از زباله‌های فلزی با این روش بازیافت می‌شوند.
ورق قلع، یک نوع ورق فولادی است که به واسطه‌ی پوششی از عنصر قلع تولید شده است. خاصیت اصلی این ورق از نتیجه ترکیب منحصر به فرد عنصر قلع با ویژگی‌های فولادی برخوردار است. قلع، با توجه به خواص منحصر به فرد خود، ورق فولادی را در مقابل فرسودگی، خوردگی، و سایر آسیب‌ها به مقاومت مجهز می‌کند. ویژگی‌های مکانیکی ورق فولادی، نظیر قابلیت چکش‌خواری، انعطاف‌پذیری، و قابلیت رنگ‌پذیری، به واسطه عنصر قلع، به بهترین حالت ارتقا می‌یابند.
پیشنهاد سایت : ورق آلومینیوم چیست ؟ + کاربرد و ویژگی‌ها
